Η σχολική άρνηση είναι από τις συνηθέστερες παιδικές φοβίες. Παρουσιάζεται κυρίως στην ηλικία των 6 ετών, όταν τα παιδιά από το νηπιαγωγείο πηγαίνουν στο Δημοτικό σχολείο, και στην ηλικία 10-11 ετών, λίγο πριν τη μετάβασή τους στο Γυμνάσιο.
Πρόκειται για το φόβο των παιδιών να πάνε στο σχολείο και στην έντονη δυσαρέσκειά τους να αποχωριστούν τους γονείς τους. Θα πρέπει να σημειωθεί πως γι’ αυτή την άρνηση συνήθως δεν υπάρχει προφανής λόγος.
Συμπτώματα
Συνήθως εκδηλώνεται τις πρωινές ώρες κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για το σχολείο. Πολύ συχνά ωστόσο τα συμπτώματα παρατηρούνται και κατά τη διάρκεια της σχολικής διαδικασίας, με αποτέλεσμα πολλές φορές οι γονείς να αναγκάζονται να παραλάβουν το παιδί από το σχολείο.
Τα κύρια συμπτώματα της σχολικής άρνησης είναι:
- Ξεσπάσματα θυμού
- Πόνος στο στήθος
- Εμετός
- Ναυτία
- Διάρροια
- Στομαχόπονος
- Πονοκέφαλος
- Κλάματα
Τα περισσότερα από τα συμπτώματα υποχωρούν όταν το παιδί δε χρειάζεται να πάει στο σχολείο, όπως τις αργίες, τις διακοπές και τα Σαββατοκύριακα.
Αιτίες
Η σχολική άρνηση μπορεί να εκδηλωθεί για ποικίλους λόγους. Ένας από αυτούς είναι οι μεγάλες προσδοκίες που έχουν οι γονείς για τα παιδιά τους. Αυτές οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες δημιουργούν άγχος στο παιδί και το οδηγούν να ταυτίσει τη σχολική επιτυχία με την αποδοχή από τους γονείς του.
Η υπερπροστατευτικότητα των γονιών μπορεί επίσης να είναι η αιτία της σχολικής άρνησης. Πολλές φορές οι γονείς, στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν το παιδί τους, του στερούν την ευκαιρία να αυτονομηθεί και να νιώσει ανεξάρτητο με αποτέλεσμα να αισθάνεται φόβο και άγχος κάθε φορά που απομακρύνεται από την οικογενειακή εστία.
Σημαντική αιτία εκδήλωσης της σχολικής άρνησης είναι και ο σχολικός εκφοβισμός.
Τέλος, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος (μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, αλλαγή σχολείου) μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση της σχολικής άρνησης σε ένα παιδί.
Στρατηγικές Αντιμετώπισης
Αρχικά καλό θα είναι οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν παιδίατρο για να τους διαβεβαιώσει ότι τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε φυσικά αίτια. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα δεν έχουν φυσικά αίτια θα πρέπει το παιδί να επιστρέψει το συντομότερο στο σχολείο και να πηγαίνει κάθε μέρα. Σε διαφορετική περίπτωση θα δυσκολευτεί να ενταχθεί ξανά στη σχολική τάξη.
Σημαντικό είναι οι γονείς να κατανοήσουν ότι τα συμπτώματα που εκδηλώνει το παιδί είναι πραγματικά και πιθανότατα να οφείλονται στο άγχος του παιδιού να επιστρέψει στο σχολείο.
Οι γονείς καλό θα είναι να προσεγγίσουν το παιδί με κατανόηση και να μην κρατήσουν αυστηρή στάση. Θα πρέπει να συζητήσουν μαζί του και να προσπαθήσουν να μάθουν την αιτία της άρνησής του να πάει στο σχολείο.
Τέλος, καλό θα είναι οι γονείς να σημειώνουν την συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων ώστε να ενημερώνουν το γιατρό και το δάσκαλο του παιδιού.
Στην περίπτωση που το παιδί αρνείται για μεγάλο χρονικό διάστημα να πάει στο σχολείο, καλό θα είναι οι γονείς να ζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει τόσο το παιδί όσο και τους ίδιους να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα.
Φώτης Παπαναστασίου
Ειδικός Παιδαγωγός
MSc Σχολική Ψυχολογία